معترضی که پای باور به «حسین(ع)» جان داد/ «طیب بودن» هنر می‌خواهد
تاریخ انتشار: ۱۵ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۶۳۰۵۰۹
به گزارش خبرنگار مهر، تاریخ معاصر ایران مملو از شخصیت‌های کوچک و بزرگی است که فارغ از نقشی که در رقم خوردن تحولات سیاسی و اجتماعی داشته‌اند، هر یک منش و مشخصه رفتاری خاص خود را در حافظه جمعی ایرانیان نمایندگی می‌کنند. طیب حاج‌رضایی یکی از همین شخصیت‌هاست که یادآوری نامش با صفاتی همچون «مرام»، «معرفت»، «آزادگی» و مهمتر از همه «عشق به امام حسین (ع)» عجین است.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
«طیب» که بود؟
«مرحوم طیب حاج‌رضایی که شهره بود، هر نوع بدی را در آن زمان انجام داده، در عین حال چند امتیاز داشت؛ یکی اینکه در دهه عاشورا چند روضه‌خوانی داشت و در این دهه به سر خودش گل می‌مالید و جلوی در حسینیه می‌نشست.» زنده‌یاد حبیب‌اله عسگراولادی که از چهره‌های شناخته‌شده عرصه مبارزات انقلابی، در مصاحبه‌ای اینگونه به معرفی طیب می پردازد و ادامه می‌دهد: «یکی دیگر از کارهایش این بود که در یکی از شب‌های سوم یا هفتم یا شب اربعین امام حسین (ع)، دسته‌ای حرکت می‌داد که تمام هیات و دستجات معروف هم کمک می‌کردند و این دسته، یک دسته بسیار بزرگی بود و خود طیب در آنجا گل به پیشانی مالیده، در جلوی دسته حرکت می‌کرد.»
اما نام طیب حاج‌رضایی با ۲ رویداد تاریخی در تاریخ معاصر ایران گره خورده است، یکی کودتای ۲۸ مرداد که طیب در میان حامیان شاه و علیه دکتر مصدق در آن ایفای نقش کرد و یکی قیام ۱۵ خرداد که این بار او در حمایت از امام خمینی (ره) و علیه شاه به خیابان آمد که این دومی به قیمت جانش تمام شد. اتفاقاً آنچه مسیر زندگی طیب حاج‌رضایی را در قیاس با دیگر قلدرهای حاضر در کودتای ۲۸ مرداد مانند شعبان بی‌مخ، متمایز کرده است، همین سرنوشت متفاوتی است که او به‌واسطه ارادت ویژه‌ای که به دستگاه اباعبدالله (ع) داشت، برای خود رقم زد.
طیب که متولد سال ۱۲۹۰ بود، در سال ۱۳۴۲ و در حالی که تنها ۵۲ سال داشت، به اتهام مشارکت در قیام ۱۵ خرداد، از سوی دستگاه پهلوی محاکمه و به اعدام محکوم شد. آبان‌ماه همان سال هم این حکم در پادگان حشمتیه تهران اجرا و او با چشمانی بسته تیرباران شد.
«طیب» چه کرد؟
آنچه جایگاه طیب را به‌رغم سابقه ارادتش به شاه و حتی خدمت به دربار در واقعه ۲۸ مرداد، متمایز کرده است، مربوط به ایستادگی او بر باورها و خطوط قرمز اعتقادی‌اش بود.
مسعود ده‌نمکی که در کنار کارگردانی سینما و در مقام یک پژوهشگر کتابی با عنوان «طیب‌خان» را با نگاهی به زندگی طیب حاج‌رضایی تدوین کرده است، در بخشی از این کتاب روایتی جالب درباره کنش‌های مذهبی او به ویژه در ایام محرم ارائه می‌کند. ده‌نمکی آورده است: «بنابر اظهارات شاهدان عینی، در آن روزگار بیش از سی علامت کوچک و بزرگ، پیشاپیش دسته طیب حرکت می‌کرده‌اند و او این شکوه و عظمت بی‌نظیر را بی‌هیچ منت و توقعی در اختیار نهضت قرار داد. شیخ‌حسن عبداللهی درباره چاپ تصاویر امام (ره) می‌گوید: یک روز طیب‌خان به من گفت: می‌تونی یک مقدار عکس آقا برام بیاری، می‌خوام تو دسته رو علم‌ها بزنم … طیب‌خان می‌دانست که در کار چاپ هم هستم، من رفتم از یک چاپچی چند عکس امام (ره) گرفتم و تکثیر کردیم و زدیم روی علم و پرچم‌ها … رژیم تمام امکانات و افراد خود را در قالب مأموران مخفی، در بین عزاداران به‌منظور کسب اخبار و آمادگی لازم، به‌کار گرفته بود.»
فرزند طیب: ما تعداد زیادی از عکس‌های حضرت امام را (که بسیار زیبا هم بود) در شب تاسوعا و روز عاشورا، روی علامت‌ها، بیرق‌ها، کُتَلْ‌ها و پرچم‌های مختلفی که این دسته عظیم با خودش حمل می‌کرد، نصب کرده بودیم. یکی از سؤالات و اتهامات درباره ایشان، نصب این عکس‌ها بود؛ چون آنها تصور می‌کردند که پدر من با این کار می‌خواهد آشوبی به‌پا کند در ادامه همین روایت تاریخی، می‌خوانیم: «سران حکومتی طبق یک عرف و سنت نانوشته، معمولاً برای خودنمایی در تکیه‌ها و در هیات افراد سرشناسی همانند طیب، حسین رمضان‌یخی یا شعبان جعفری حاضر می‌شدند. شب تاسوعای ۱۳۴۲ نیز نخست‌وزیر به همراه معاون خود، در خیابان و درست در مسیر حرکت دسته طیب حاضر شدند. اسدالله عَلم با مشاهده عکس‌های امام بر روی علامت‌های هیت طیب، به‌شدت عصبانی شد و آراسته [برخی هم گفته‌اند رسول پرویزی] را سراغ طیب می فرستد و از او می‌خواهد که برای حفظ موقعیت خود هم که شده، عکس‌های امام را جمع‌آوری کند، اما طیب با قاطعیت کامل از این کار امتناع کرده و به او می‌گوید: این عکس مرجع شیعیان است، اگر می‌تواند خودش آنها را جمع کند و من با باورهای مذهبی مردم درنمی‌افتم.»
بیژن حاج‌رضایی، فرزند طیب، بعدها در گفتگویی درباره علت نصب تصاویر امام خمینی (ره) روی علامت‌های هیات پدرش چنین گفت: «دهه اول محرم، سال آخری که پدرم در قید حیات بودند، ما تعداد زیادی از عکس‌های حضرت امام را (که بسیار زیبا هم بود) در شب تاسوعا و روز عاشورا، روی علامت‌ها، بیرق‌ها، کُتَلْ‌ها و پرچم‌های مختلفی که این دسته عظیم با خودش حمل می‌کرد، نصب کرده بودیم. یکی از سؤالات و اتهامات درباره ایشان، نصب این عکس‌ها بود؛ چون آنها تصور می‌کردند که پدر من با این کار می‌خواهد آشوبی به‌پا کند، در صورتی‌که این‌طور نبود. به این خاطر بود که آقای بروجردی فوت شده بودند و کسانی‌که مقلد ایشان بودند، خواستار یک نفر به‌عنوان مرجع تقلید جدید بودند. مرحوم پدرم به دلیل علاقه و احترامی که به جامعه روحانیت، به‌خصوص روحانیت شیعی و آقای بروجردی داشت و چون به ایشان گفته بودند که امام خمینی (ره) نایب آقای بروجردی است، اجازه داده بود که عکس‌ها را روی علامت‌های دسته نصب کنند. در روز عاشورا و شب تاسوعا، شاید صدها عکس از حضرت امام (ره) بود که به شیشه مغازه‌ها، دست بچه‌ها، روی علامت‌ها، کتل‌ها، و بیرق هیات‌های مذهبی نصب کرده بودند.»
تنش میان طیب حاج‌رضایی با مأموران امنیتی رژیم پهلوی از همین فعالیت‌های مذهبی و باورمندی‌اش به روحانیت شیعه کلید خورد و در واقعه ۱۵ خرداد به اوج خود رسید. دستگاه پهلوی که پیش‌تر با پرداخت پول و امتیازات ویژه به طیب او و دارودسته‌اش را در تاریخ ۱۸ مرداد و علیه مصدق به خیابان آورده بود، اصرار داشت این بار هم طیب اعتراف کند که برای حضور اعتراضی‌اش در خیابان در قالب قیام ۱۵ خرداد، از امام خمینی (ره) پول دریافت کرده است. این همان اتهامی است که در صورت اعتراف به آن طیب می‌توانست جان خود را نجات دهد اما او که در مقام یک معترض به اقدام رژیم پهلوی، به خیابان آمده بود، به اقدام خود باور داشت و حاضر نشد روی اعتقاداتش پا بگذارد.
«طیب» و روایت‌های امروز
زندگی طیب حاج‌رضایی به‌رغم ظرفیت دراماتیک بسیار بالایی که دارد، هنوز به‌صورت مستقیم دستمایه تولید یک اثر داستانی قرار نگرفته و اکثر تولیدات مستندی که در بخشی از آنها اشاره‌ای به او شده است، قالبی گزارشی داشته‌اند. در این میان مستند «سه سال و سه روز» را می‌توان یکی از آثار شاخص دانست. مستندی به کارگردانی احمد کشاورز و تهیه‌کنندگی مهدی مطهر که از محصولات خانه مستند انقلاب اسلامی محسوب می‌شود و روایتی جذاب از زندگی و زمانه طیب در آن به تصویر کشیده شده است.
«صبح اعدام» به کارگردانی بهروز افخمی که این روزها مراحل تصویربرداری را پشت‌سر می‌گذارد را می‌توان جدی‌ترین دورخیز سینمای ایران برای به‌تصویر درآوردن این شخصیت تاریخی دانست. فیلمی که به‌گفته افخمی اقتباسی از گزارش خبرنگار روزنامه کیهان از مراسم اعدام طیب و حاج اسماعیل رضایی است و از این منظر نمی‌توان آن را هم روایتی کامل از زندگی طیب حاج‌رضایی دانست.
این فیلم که از محصولات مشترک سازمان سینمایی سوره و بنیاد سینمایی فارابی محسوب می‌شود، قرار است در جشنواره چهل‌ودوم فیلم فجر رونمایی شود و مسعود شریف در آن ایفاگر نقش «طیب» است.
آنچه از موضع‌گیری‌های بهروز افخمی درباره این پروژه برمی‌آید تمرکز او بر جنبه اعتراضی و در عین حال ایستادگی بر باورها در زندگی «طیب» است و «صبح اعدام» با همین زاویه نگاه در حال آماده‌سازی برای رونمایی در فجر است؛ روایتی تاریخی از آخرین ساعت‌های زندگی معترضی که بیش از هر چیز به «حسین (ع)» باور و ارادت داشت و پای این ارادت، جانش را داد.
کد خبر 5879881منبع: مهر
کلیدواژه: طیب حاج رضایی فیلم صبح اعدام بهروز افخمی سازمان سینمایی سوره بنیاد فارابی قیام 15 خرداد اربعین 1402 تئاتر ایران اربعین حسینی جشنواره فیلم ونیز فیلم کوتاه هنرمندان تئاتر موسیقی ایرانی مرتضی پورصمدی نماهنگ عکاسی مرکز هنرهای نمایشی حوزه هنری موسیقی آئینی نقاشی حوزه هنری زندگی طیب حاج رضایی روی علامت ها امام خمینی ۱۵ خرداد عکس ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۶۳۰۵۰۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
باور به سوددهی «دلالی» علی‌رغم حمایت فرهنگ عمومی از کار مولد
مدیر مرکز رصد فرهنگی کشور از انتشار گزارش ملی مشارکت مردمی و فرهنگ اقتصادی ایرانیان مبتنی بر جدیدترین داده‌های پژوهشی و پیمایشی در مرکز رصد فرهنگی کشور خبر داد.
به گزارش ایسنا، محمد اصغری در این رابطه توضیح داد: در این گزارش جامع، نگرش ایرانیان به وضعیت رفاهی جامعه، درک طبقاتی، عدالت اقتصادی، کار و سرمایه‌گذاری، دولت و بازار، مالیات، حمایت از تولید داخلی، رفاه و تجمل، سرمایه‌گذاری خارجی، اعتماد و امید اقتصادی پرداخته شده است.
وی افزود: این گزارش بر اساس جدیدترین داده‌های پیمایش‌های ملی و افکارسنجی‌های معتبر درباره مسائل اقتصادی تدوین شده و تلاش بر این بوده تا نگاهی روشن و قابل اتکاء از وضعیت نگرش‌های اقتصادی مردم ایران ارائه شود.
اصغری گفت: مهم‌ترین محورهای این گزارش ملی، شامل مواردی همچون اهمیت کار و تلاش فردی در فرهنگ عمومی، ارزش کار تولیدی در فرهنگ ایرانیان، کاهش سوددهی کار تولیدی در نگرش عمومی، حمایت هنجاری از تولید داخلی، نگرش مثبت به مالیات و نگرش منفی به شیوه مالیات‌گیری، اهمیت اقتصاد دولتی در نگرش مردم، اعتماد و مشارکت اقتصادی و در نهایت تحلیل وضعیت امید اقتصادی ایرانیان است.
مدیر مرکز رصد فرهنگی کشور، اظهار کرد: توجه به داده‌های نگرشی در حوزه اقتصادی می‌تواند ما را از دام کلیشه‌ها رها کند، به عنوان مثال با وجود کلیشه‌ای چون «تنبلی ایرانیان»، «دلال منشی ایرانیان» و امثال آن، اما داده‌ها نشانگر این است که کار و تلاش اقتصادی در فرهنگ عمومی ما ریشه دارد.
وی تاکید کرد: گفته می‌شود که با کاهش ارزش تولید و کار مولد، افراد مایل‌اند که کمتر کار کنند و بیشتر پول دربیاورند، حال از راه‌های واسطه‌گری، سوداگری، خرید ارز و طلا و زمین، سفته‌بازی و ... اما داده‌ها نشان می‌دهند که فرهنگ عمومی هنوز هم به لحاظ اخلاقی از کار مولد و تلاش حمایت می‌کند. در یک پیمایش ملی در زمستان سال ۱۴۰۲ نیز اکثریت افراد معتقدند که برای کسب درآمد باید کار و تلاش کرد.
اصغری ادامه داد: با وجود آنکه روحیه و هنجار کار تولیدی در فرهنگ عمومی قوی است، اما داده‌های پیمایشی نشان می‌دهد تعداد زیادی از مردم معتقدند که پرسودترین فعالیت اقتصادی در ایران ابتدا دلالی و سپس تجارت از طریق واردات و صادارت است. همچنین فعالیت تولیدی صنعتی از نظر فقط ۱۰ درصد از افراد پرسودترین فعالیت اقتصادی در ایران است.
این پژوهشگر حوزه فرهنگ با اشاره به اینکه بین نگرش و عمل مردم در حوزه اقتصادی شکاف وجود دارد، اظهار کرد: مردم کار تولیدی و تلاش فردی را با اهمیت می‌دانند، اما در عمل انگیزه برای کار تولیدی و مشارکت واقعی اقتصادی پایین است. مردم به لحاظ هنجاری از کالای ایرانی و صنعت داخلی حمایت می‌کنند، اما رفتار خریدشان بیشتر بر اساس کیفیت کالا و قدرت خریدشان است و اگر کالای ایرانی با کیفیت باشد آن را می‌خرند.
وی با تاکید بر اینکه در چنین شرایطی نقش دولت پررنگ می‌شود، بیان کرد: داده‌های پیمایش‌های ملی نشانگر اهمیت زیاد نقش دولت در تنظیم و توسعه اقتصاد کشور در ذهنیت مردم است. بر اساس برخی نظرسنجی‌ها، چیزی حدود ۸۰درصد مردم با دخالت دولت در امور اقتصادی موافق‌اند و دیدگاه عمومی این است که دولت‌ها باید در زمینه‌سازی، نهادسازی و برنامه‌ریزی اقتصاد دخالت داشته باشند.
وی گفت: داده‌های ملی ما نشان می‌دهد که بیش از دو سوم از مردم معتقدند دولت باید بر قیمت کالاها و دستمزد کارگران نظارت داشته باشد و به فقرا با یارانه هدفمند کمک کنند. همچنین بیش از نیمی از مردم بر این باورند که اداره کارخانه‌ها باید به دست دولت باشد.
بنابر اعلام روابط عمومی شورای فرهنگ عمومی کشور اصغری در پایان افزود: توجه به داده‌های فرهنگی در حوزه اقتصاد می‌تواند به زمینه‌سازی برای تحقق منشور سال ۱۴۰۳ و پیشبرد مشارکت مردمی در تولید بیانجامد.
انتهای پیام
علت فوت پزشک متخصص در استان فارس در دست بررسی است